Peter Zondervan

Geinspireerd door het getij op het wad,
waar ik binnendijks op het Bildt woon : 

als vol de these is
en ledig de antithese
dan is volledig de synthese

als kunst de these is
en kitsch de antithese
dan zijn mijn creaties de synthese

Peter Zondervan
 

Geboortedatum: 25 april 1938 
Geboorteplaats: Tondano (Indonesië) 


Zoon van een Indonesische uit Manado en 
een Nederlandse hoofdonderwijzer uit Friesland 



Opleiding: 

Rijksnormaalschool academieklas 
(in de tuin van het Rijksmuseum) 
Amsterdam 1956 - 1957 
 

Vrije Gooische Academie dag- en avondopleiding 
(in Hamdorff) Laren NH 1957 - 1959 


Werken zijn gesigneerd met
'Peter Zondervan', of 'Zondervan', of 'P.A.C. Zondervan', of 'P.Z.', of 'Z'
Van 1960 tot 1970 is werk gesigneerd met moeders naam 'Tumbelaka'. 


Opdrachten: 
Ontwerpen voor zeefdrukken op linnen 
Diverse soorten affiches, o.a. het affiche 'Scholen voor Vietnam' 
Portretten en andere particuliere opdrachten 
Elektronische muziekcomposities 
Maskers voor dans i.s.m Lisa Bock, Kopenhagen, Denemarken 

Aankopen: 
Particulieren en collectioneurs 
Diverse andere collecties, o.a. 
Collectie AMC, Amsterdam
Stedelijk Museum, Amsterdam
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Werken die in het bezit waren van Rijksdienst Beeldende Kunst en
Instituut Collectie Nederland zijn voor een groot deel geschonken aan
verschillende ministeries en andere rijksgebouwen door het hele land,
waar zij toen al jaren hingen.  

Publicaties: 
Catalogus expositie Stockholm, met gedichten 
Diverse dag- en weekbladen 
Vermelding in verschillende lexicons en biografische handboeken 

Boekje 'Peter Zondervan in licht en donker' 
met zestien afbeeldingen van zijn werk 
zetwerk : Helvetica light 
litho's : B.V. Photogravure Van Leer - Utrecht 
druk : Drukteam - Laren NH 
bindwerk : Boekbinderij Kloosterman B.V. - Amsterdam 


exposities onder andere: 

'60 Leeuwarden, Galerie Van Hulsen 't Frysk Palet  groep 

'62 Laren NH, kunstzaal Hamdorff  groep
 
'65 Amsterdam, Museum Fodor  groep 

'71 Amsterdam, Mozes en Aäronkerk Vredesweek 
elektronische muziekcompositie i.s.m. Herman Ysebaert 

'72 Stockholm Zweden, Ung Generation 
tegelijk met de expositie was in Stockholm de tweede (na Rome) milieu-conferentie, 
mijn olieverven en gedichten speelden daarop in.
 
'80 Amsterdam, Bijenkorf  solo fotografie en gouaches
 
'85 Laren NH, Singermuseum Herfstflora 
fotografie: 24 werken 70 x 50 cm, 
schorsen van bomen langs de twee bekendste lanen tussen Laren en Blaricum 
en composities van het verkomposteringsproces van bladeren tot vruchtbare aarde. 

'87 Hilversum, Galerie Boersma  solo 
10 beschilderde deuren buiten voor de galerie en binnen gouaches 

'89 Amsterdam, Antiquités & Modern Arts  solo 

'95 Leeuwarden, Avéro '50 jaar vrij'  groep

'96 Leeuwarden, Galerie van den Berg  groep 

'04 St.-Jacobiparochie, De Groate Kerk  Slikwerk groep 

'05 Stiens, Gemeentehuis  solo 

'05 Nieuwebildtdijk, De Noordster  solo 

'06 Nieuwebildtdijk, Atelier Elbow  solo 

'07 Leeuwarden, Galerie 92  duo

'08 Oude Bildtzijl, Aerden Plaats  groep

'09 Oude Leije, Galerie Kocken  duo

'09 St.-Jacobiparochie, De Groate Kerk  groep

'12 Leeuwarden, Galerie 92  'Duo in eenvoud'

'16 Amsterdam, Centrum Beeldende Kunst  groep

'19 Oude Bildtzijl Aerden Plaats expositie tijdens Atelierroute Slikwerk  solo

'21 Bordeaux Frankrijk Atelier Lemoyeu 'rien ne se perd'  solo  mislukt vanwege pandemie

'21 Oude Bildtzijl Aerden Plaats Kerstexpositie  solo  geen bezoekers vanwege pandemie



In totaal leefde ik ongeveer twaalf jaren uitsluitend van de verkoop via exposities, atelier-bezoek en opdrachten.
Verder was het werken in fabrieken, haven, enz., sociale dienst en verkoop via BKR Beeldende Kunst Regeling.
Nu leef ik van de AOW met af en toe verkoop van schilderijen, gouaches en tekeningen.


Een gevoel van erkenning had ik toen de jaarlijkse gemeenteaankoop in 1965 
werk van mij kocht dat in het bezit kwam van het Stedelijk Museum van Amsterdam. 
Het betrof een werk uit een serie die ik 'vrij schrift' noemde, met de titel 'teken van leven'. 
Om den brode was ik destijds arbeider bij Ketjen Zwavelzuurfabrieken in Amsterdam-Noord. 



Mijn mooiste (niet grootste) ateliers tot dusver waren: 

Amsterdam 
In een pakhuis aan het Oudezijdskolkje had ik een van de twee ateliers op zolder. 
Met uitzicht op de zijkant van de Nicolaaskerk. In het oude pakhuis woonden en werkten verschillende kunstenaars. 

Laren NH 
Atelier aan de Tafelbergweg, achter het huis van mevr. Le Coultre, zij gaf balletles in de twintigerjaren-stijl. 
Voor het atelierraam op het noorden groeide een grote ruige den. Deze hield licht tegen, 
maar was zo mooi dat ik met lamplicht ben gaan werken. 

Friesland 
Op het Bildt had ik een atelier aan de Koudeweg, tussen St.-Annaparochie en St.-Jacobiparochie.
Een boerenarbeidershuisje in een enorme ruimte geplaatst, met wolkenluchten in ontelbare variaties. 
's Nachts, als het helder weer was, zag je de lichten van de vuurtorens op Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog, 
met boven je de sterren en de melkweg.

Waar ik een beetje trots op ben is dat ik in '58 en '60 in totaal vijf keer uit een land ben gezet wegens landloperij, 
2 keer uit Zweden, 2 keer uit Frankrijk en 1 keer uit Italië. 

 

Laren NH, oktober 1957
Het was een mooie windstille herfstmiddag. Anton en ik stonden bij het water van de Hut van Mie.
“Ik ga een meesterwerk maken” zei ik, raapte een steentje en gooide dat in het midden van het water.
“Zwarte koffie met een vieuxtje”, zei Anton.
Onderweg naar het Bonte Paard zei hij grijnzend “ik heb het heus wel gezien, jouw meesterwerk”.
We werden te vroeg dronken die middag.

Reis naar Zweden, juni 1958
Ik was liftend op weg naar Zweden om er te werken. In Noord-Duitsland kwam ik Peter, een Duitse student, tegen die ook die kant op ging. "Laten we samen gaan", zei hij. Onderweg hadden we het over onze studie, waar we wonen en familie. "Mijn vader is in een krijgsgevangenenkamp omgekomen", zei ik. "Mijn vader ook, in Siberie", zei Peter. Het werd ineens doodstil, geen auto's, geen vogels. Peter boog zijn hoofd. Om de stilte te doorbreken zei ik: "Ik hou van Schlagers". Peter richtte zijn hoofd op, strekte zijn armen en met een brede glimlach  schreeuwde hij heel rauw: "I like Satchmooooooo!" (Louis Armstrong). Twee dagen later waren we in Zweden, het was midzomer, en na een paar dagen hadden we werk bij Grand Hotel Saltsubaden, bij Stockholm.

Maastricht 1959-'60
Dienstplicht
Ingedeeld bij Infanterie Chasse Menno drie, overhandiging van het geweer geweigerd.
Voor de krijgsraad geweest en via twee psychiaters, ontslagen wegens gebreken.

je schildert je schrijft 
je vindt een weg 
naar de weg zonder einde 
Willem Hussem



In '86 heb ik tekeningen gemaakt direct op de klei van het wad, bij eb,
wat dan bij vloed werd weggespoeld.
Het wegvagen van de tekeningen gaf me een wonderlijk, eenzaam, gevoel :
Daar sta je dan in een onmetelijke ruimte in je eentje..
Toch geen onaangenaam gevoel.

12 september 2011
Samen met Kirsten loop ik van Oude Bildtzijl langs een voormalige geul naar Vrouwbuurtstermolen.
Links van ons komt een oranje maan op en rechts gaat de zon in bonte kleuren onder.